Ayak Bileğinin Özellikleri

Ayak bileği, fibula, tibia ve talus adı verilen kemiklerin eklemleşmesi sonucu oluşan, ayak ve bacak arasındaki bağlantıyı sağlayan bölgedir. Tibia ve talus arasındaki eklem, daha küçük olan fibula ve talus arasındaki eklemden daha fazla ağırlık taşır. Ayak bileğindeki kemikler toplam yedi tanedir. Bu kemikler tarsal kemikler olarak tanımlanır.

Tarsal kemikler talus kemiği ile eklem yapar. Talus kemiği, tibiadan iletilen yükü topuk ve metatarsal adı verilen ayak kemiklerine dağıtır. Calcaneus adı verilen topuk kemiği, ayak bileğinde tarsal kemiklerin en büyük ve en sağlam olanıdır. Ayak bileğinde, talus ve ayak kemikleri arasındaki bölgede iç ve dış yan bağlar bulunur. Bu bağlar sıkça darbelere maruz kalabilir, ancak ayak bileği darbelere karşı pek dayanıklı değildir. Ayak bileğindeki bağlar, önden arkaya doğru yapıyı sağlamlaştırma görevi üstlenir. Burkulma ve kırıklarda bu bağlarda zedelenme ve kopma meydana gelebilir. İç yan bağlar, dışta bulunan bağlara göre daha sağlamdır. Zedelenmeler daha çok dış yan bağlarda meydana gelir.

Ayak bileği, ayağın ayak parmaklarının kaldırılıp sadece ökçe üzerinde durmayı ve ayak parmaklarının aşağıya doğru hareket ettirilerek sadece parmaklar üzerinde durmayı sağlayan bir bölümdür. Ayakta bulunan eklemlerin maksimum hareketini sağlayan bir kısımdır. Ayak bileği, kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapamaz.

Ayak bileği burkulmaları, bu bölgedeki en yaygın sorunlardan biridir. Koşma ya da yürüme sırasında oluşan burkulmalarda, kişi ayak bileğinde şiddetli ağrı ve şişkinlik hisseder. Bu durumda ayak bileğinin genellikle dış kısmında bulunan bağlarda yırtıklar oluşur. Burkulmalar üç farklı şekilde bağ yaralanmalarına neden olabilir:

Nadir olarak iç yan bağlarda zedelenmeler oluşur. Bu burkulmalar sırasında ciddi sayılabilecek ayak bileği kırıkları da meydana gelebilir. Kırıklar genellikle cerrahi yolla tedavi edilir. Kırıkların olmadığı durumlarda ise alçı tedavisi, elastik bandaj uygulaması, ayak bileğinin yüksek bir yerde tutulması, ağrı kesici ilaç ve pomatların kullanılması ile tedavi uygulanır.

Düşme, burkulma, yaralanma gibi travmalar sonucunda ya da travma olmadan ortaya çıkabilen kıkırdak lezyonları, ayak bileğinin çevresinde, özellikle ön tarafında ağrıya sebep olabilir. Aktiviteler sırasında ağrı oluştuğunda hareketlerde kısıtlanma ve aktivite sonrasında ayak bileğinde şişlikler meydana gelir. Ayak bileğinde oluşan burkulmalar sonrasında iki aydan beri geçmeyen ağrıların olması durumunda mutlaka bir uzman kontrolüne gitmek gerekir. Fiziki muayene ve gerektiğinde manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yapılarak rahatsızlığın tanısı konur. Bu aşamalarda eklemi örten kıkırdağın sağlamlığı incelenir. Hasar fazla değilse egzersiz, ayak bileğine yük bindirmeme ve rehabilitasyon gibi tedavilerle iyileşme sağlanmaya çalışılır. Hasarın fazla olması halinde cerrahi yöntemle tedavi tercih edilir. Bu işlemler kapalı (artroskopik) ve açık cerrahiyle yapılabilir. Büyük hasarlarda, diz bölgesinden alınan kıkırdak, ayak bileğinde bozulmuş olan kıkırdağın yerine yerleştirilir. Hastaların bu süreçte 6-12 hafta ayaklarıyla basmadan yürümesi gerekir.