Kemoterapi ayak şişmesi neden olur ve nasıl önlenir?

Kemoterapi, kanser tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Ancak, bu tedavi süreci birçok yan etkiyi de beraberinde getirebilir. Bunlardan biri de ayak şişmesidir. Ayak şişmesi, tıbbi terimle "edema", vücudun belli bölgelerinde sıvı birikmesi sonucu oluşur. Kemoterapi gören hastalarda bu durumun meydana gelmesinin birkaç nedeni vardır.

Kemoterapinin vücutta yarattığı değişiklikler, birçok farklı mekanizma aracılığıyla ayak şişmesine neden olabilir. Bu mekanizmaları şu şekilde sıralayabiliriz:

• İlaçların yan etkileri: Kemoterapi ilaçları, hücrelerin hızlı bir şekilde bölünmesini engelleyerek kanser hücrelerini hedef alır. Ancak, bu ilaçlar sağlıklı hücrelere de zarar verebilir ve vücudun sıvı dengesini bozabilir.
• Damar hasarı: Kemoterapi, damarların yapısını etkileyebilir. Bu durum sıvının damar dışına sızmasına ve dokularda birikmesine neden olabilir.
• Bağışıklık sistemi etkileri: Kemoterapi, bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Bu durum, enfeksiyon riskini artırarak vücudun sıvı dengesini olumsuz yönde etkileyebilir.

Kemoterapiye bağlı ayak şişmesinin belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Ayaklarda ve bileklerde artan şişlik: Şişlik belirgin hale gelir ve ayakkabı giymekte zorlanma durumu söz konusu olabilir.
• Ağrı veya rahatsızlık: Şişlik, rahatsızlık hissine ve bazen ağrıya neden olabilir.
• Ciltte gerilme hissi: Şişmiş bölgelerde cilt gerginliği hissedilebilir.

Ayak şişmesini önlemek için bazı önlemler almak mümkündür. Bu önlemler şunları içerir:

• Düzenli egzersiz: Fiziksel aktivite, kan dolaşımını artırarak sıvı birikimini azaltabilir. Yürüyüş gibi hafif egzersizler önerilebilir.
• Sıvı alımına dikkat: Yeterli miktarda su içmek, vücudun sıvı dengesini korumasına yardımcı olabilir. Ancak, doktorun önerilerine uyulmalıdır.
• Yüksek ayak pozisyonu: Uzun süre oturmak veya ayakta kalmak yerine, ayakları yüksekte tutmak, şişliği azaltabilir.
• Sıkı giysilerden kaçınmak: Sıkı çorap veya ayakkabılardan kaçınmak, kan akışını engellemeyeceği için önemlidir.

Kemoterapi sürecinde ayak şişmesi gibi yan etkilerin yönetimi, hastanın yaşam kalitesini artırmak için kritik öneme sahiptir. Hemşireler ve doktorlar, hastaların bu tür yan etkilerle başa çıkmalarına yardımcı olmak için eğitim ve destek sağlayabilir. Ayrıca, alternatif tedavi yöntemleri, fiziksel terapi ve beslenme danışmanlığı da hastaların durumlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Sonuç olarak, kemoterapi ayak şişmesi yaygın bir yan etki olmasına rağmen, uygun önlemler ve tedavi yöntemleri ile yönetilebilir. Hastaların, yaşadıkları belirtileri sağlık profesyonelleri ile paylaşmaları ve gereken önlemleri almaları önemlidir.